Niewielu z nas ma jakąkolwiek świadomość, że istnieje coś takiego jak Agenda 2030 i że jest to strategia rozwoju świata do 2030 roku. Zawiera 17 Celów Zrównoważonego Rozwoju (ang. Sustainable Development Goals), które podzielić można na 5 obszarów. To tzw. 5*P: ludzie (PEOPLE), planeta (PLANET), dobrobyt (PROSPERITY), pokój (PEACE) oraz partnerstwo (PARTNERSHIP).
Agenda stała się wspólnym międzynarodowym zadaniem, gdy 193 państwa członkowskie ONZ jednogłośnie przyjęły w 2015 roku rezolucję „Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030”. Intencja ONZ była jasna: skierowanie współczesnego wysiłku modernizacyjnego na wyeliminowanie ubóstwa we wszystkich jego przejawach, przy równoczesnej realizacji szeregu celów gospodarczych, społecznych i środowiskowych.
Dla każdego z 17 celów rozpisano konkretne zadania do osiągnięcia do 2030 roku – łącznie to 169 zadań, zatem sporo!
Jakie cele zawiera AGENDA 2030:
Z doborem celów można się zgadzać, nie zgadzać, tonąć w dyskusjach, toczyć pianę ze złości. Nie na wiele się to zda. Oczekiwanie zrównoważonego rozwoju wynika z poprawnej diagnozy sytuacji naszej planety, jest faktem i kolejne regulacje go tylko umacniają.
Dlaczego? Odpowiedź jest dość prosta. Cechą charakterystyczną naszego świata jest krótkowzroczność. Człowiek od zawsze częściej myślał o swojej korzyści tu i teraz, a nie o tym, co stanie się za kilka, kilkadziesiąt czy kilkaset lat. Dziś potrzebne jest uczenie się o przyszłości od najmłodszych lat. Kluczowe jest też zrozumienie, że przyszłość jest zawsze bezpośrednią konsekwencją naszych działań tu i teraz.
Unia Europejska przyjmując Europejski Zielony Ład – czyli pakiet inicjatyw politycznych, którego celem jest skierowanie UE na drogę transformacji ekologicznej, a ostatecznie osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r. – potwierdziła wolę odgrywania roli światowego lidera zrównoważonej przyszłości.
Intencją paktu na rzecz klimatu jest przekształcenie UE w sprawiedliwe i prosperujące społeczeństwo żyjące w nowoczesnej, zasobooszczędnej i konkurencyjnej gospodarce, która w 2050 r. osiągnie zerowy poziom emisji gazów cieplarnianych netto i w ramach której wzrost gospodarczy będzie oddzielony od wykorzystania zasobów naturalnych.
Na zadania związane z Zielonym Ładem Unia Europejska desygnuje środki funduszowe oraz tworzy dedykowane instrumenty finansowe, typu Zielone Obligacje, czy dedykowane zielone instytucje, typu Bank Wodoru, których celem jest operacjonalizacja meta-zadań sformułowanych z dokumentach ogólnych. W ramach Zielonego Ładu Komisja zmienia także proces koordynacji makroekonomicznej w ramach europejskiego semestru w taki sposób, aby uwzględniał on cele zrównoważonego rozwoju ONZ, aby zrównoważoność i dobrobyt obywateli były traktowane jako priorytet polityki gospodarczej, a cele zrównoważonego rozwoju znalazły się w centrum polityki i działań UE.
Jak idzie realizacja celów Agendy?
Od momentu przyjęcia przez ONZ Agendy 2030, co roku publikowany jest Raport Zrównoważonego Rozwoju (Sustainable Development Report – SDR), który monitoruje progres w kontekście ustalonych celów. Niestety, od trzech lat świat nie dokonuje żadnego postępu w obszarze realizacji celów, a przed 2020 rokiem był on i tak niewystarczający, by osiągnąć ustalone na 2030 założenia.
Na taki stan rzeczy ma wpływ bardzo wiele kwestii, w tym nakładające się w ostatnim czasie kryzysy zdrowotne (pandemia COVID-19) i te związane z bezpieczeństwem na świecie (wojna na Ukrainie). Pogłębiły one znacząco kryzys na rynku energii i żywności, powiększyły istniejące nierówności, istotnie spowolniły wzrost gospodarczy i negatywnie wpłynęły na sytuację krajów, zwłaszcza tych rozwijających się. Nie dziwi więc, że trendy, które najbardziej spowalniają realizację celów Agendy, to: kryzysy zdrowotne, utrata spójności społecznej oraz trendy związane z dematerializacją życia i poprawą dobrostanu psychicznego.
Istotnym problemem w realizacji założeń Agendy 2030 jest to, że celów i zadań jest bardzo dużo, przez co nie są one traktowane holistycznie, lecz wybiórczo.
Człowiek nie tylko podejmuje decyzje krótkoterminowo, ale patrzy przede wszystkim na to, co jest blisko niego. Interesują go zwłaszcza jego rodzina, sąsiedztwo, szkoła, praca. W drugiej kolejności jego kraj i dopiero na samym końcu to, co dzieje się na świecie.
Tymczasem nasz świat jest systemem zamkniętym. Oznacza to, że wszystko ma na siebie wpływ.
Myślenie systemowe potrzebne jest do zrozumienia zależności pomiędzy elementami systemu. Łatwiej wówczas uświadomić sobie, że aby wyeliminować na przykład pandemie chorób zakaźnych, powinniśmy najpierw jako świat zająć się zredukowaniem ubóstwa w najbiedniejszych krajach – bo choroby zakaźne rozprzestrzeniają się najszybciej właśnie tam, gdzie miejsca są przeludnione, gdzie nie ma dostępu do lekarzy, gdzie higiena jest na niewystarczającym poziomie, bo brakuje wody i najpotrzebniejszych środków do życia.
Myślenie systemowe pozwala również zdać sobie sprawę z tego, że wszystkie obszary ustalone w ramach Agendy 2030 wpływają na siebie wzajemnie, że działanie w jednym wywołuje efekt w szesnastu pozostałych. Dlatego tak ważne jest traktowanie celów zrównoważonego rozwoju holistycznie, a nie wybiórczo. Tylko całościowe podejście do ustalonych założeń pozwala na ich skuteczną realizację.
Problemem naszych czasów jest to, że w momencie gdy umiejętność współpracy jest nam najbardziej potrzebna, to jest ona najtrudniejsza do osiągnięcia. Konstrukcja współczesnego świata opiera się bowiem o podziały i rywalizację, potęgowane przez polaryzację, dezinformację i bezwzględną walkę o malejące zasoby. W interesie każdego z nas jest więc nie tylko działanie na rzecz partnerstw, ale przede wszystkim przeciwdziałanie temu, co je uniemożliwia.
Pytanie więc czy jakikolwiek postęp w realizacji ogólnoświatowych celów typu Agenda 2030 jest możliwy?
Gdy zaczniemy traktować postęp w kategoriach procesu stopniowej zmiany, która kumuluje się w długim okresie, zmieni się nasza perspektywa. Gdy zagości u nas myśl, że jednak drobny postęp jest możliwy, łatwiej nam działać w tym obszarze.
Patrząc na wyzwania i coraz większą ucieczkę w świat cyfrowy, powinniśmy także zweryfikować naszą wielką wiarę w to, że wszystkie problemy, z którymi się zmagamy, można rozwiązać za pomocą technologii. Bo przecież wielu problemom społecznym, w tym chociażby takim jak polaryzacja, osamotnienie, wojna, nierówności – samą technologią, nie zdołamy podołać. Z tego powodu oprócz postępu naukowo-technologiczno-gospodarczego niezbędny jest nam postęp kulturalno-społeczny.
Największą szansę na realizację zgodnie z założeniami Agendy 2030 ma obecnie obszar związany ze wzrostem gospodarczym, w którego skład wchodzą takie cele jak: wzrost gospodarczy i godna praca oraz innowacyjność, przemysł i infrastruktura.
Warto podkreślić, że pragmatyka dnia dzisiejszego powoduje, że najbardziej gorące cele Agendy dla Biznesu to dziś aspiracje, aby:
Cel 4. Zapewnić wszystkim wysokiej jakości edukację oraz promować uczenie się przez całe życie
Cel 9. Budować stabilną infrastrukturę, promować zrównoważone uprzemysłowienie oraz wspierać innowacyjność
Cel 13. Podjąć pilne działania w celu przeciwdziałania zmianom klimatu i ich skutkom, aby zapewnić wszystkim dostęp do źródeł stabilnej, zrównoważonej i nowoczesnej energii po przystępnej cenie ( Cel 7).
Jako ekonomista i przedsiębiorąca, wyciągnę przed nawias dwa:
Stawiam na rozwój. On nie odbędzie się, gdy edukacja nie stanie się procesem na całe życie, zaś relacje w gospodarce nie skoncentrują się na centralnej roli człowieka i jakości jego życia. Dlatego dodam LONGLIFE education oraz wellbeing:
Jakość życia jest bezpośrednio związana z Klimatem a on z energetyką, jako źródłem rozwoju i funkcjonowania. Dlatego też potraktowanie zielonej transformacji energetycznej jako nieuchronnej i koniecznej przyczyni się poprawy jakości życia.
Jeśli 193 kraje na całym świecie były w stanie przyjąć rezolucję „Przekształcamy nasz świat: Agenda na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030”, nie pozostaje nam nic innego jak się,
a) z nią zapoznać,
b) przyjąć cele jak swoje
i c) uwzględniać perspektywę zrównoważonego rozwoju w swoich działaniach tak krótko, jak też długoterminowych.
Krzysztof Dresler
Green Energy Transformation II Banking II Triathlon
